Là Founder, tôi thấy mình như người học cầm lái một con thuyền khởi hành ra biển lớn. Gió đổi chiều liên tục, dòng nước lúc êm ả, lúc cuồn cuộn. Thứ tôi có chỉ là kiến thức cảm tính của một người cầm lái thiếu kinh nghiệm. Càng đi xa, tôi càng thấy mình nhỏ bé giữa đại dương, và những gì tôi có là không đủ. Con thuyền muốn đi xa cần có bản đồ hải trình, có hệ thống neo buồm, có kế hoạch cụ thể cho từng chặng. Và Enterprise Architecture (EA) đã đến như một “bản quy hoạch” để tôi hiểu, doanh nghiệp không thể mãi vận hành bằng cảm tính, mà phải có kiến trúc đủ chặt chẽ để đứng vững và đi xa.
1. ADM – BẢN ĐỒ DẪN DẮT SỰ THAY ĐỔI
TOGAF đưa đến ADM (Architecture Development Method), một vòng tròn kiến trúc không bao giờ dừng lại. Từ việc thiết lập Vision (Tầm nhìn), đi qua phân tích Business – Data – Application – Technology, nhận diện khoảng trống, định hình Opportunities & Solutions (Cơ hội và Giải pháp), rồi lên Migration Planning (Kế hoạch Chuyển đổi). Mỗi vòng lặp không chỉ tạo ra deliverable (sản phẩm bàn giao), mà còn tạo ra một nhịp điệu học hỏi và thích ứng cho tổ chức.
ADM buộc tôi dừng lại để có kỷ luật, không chỉ muốn gì thì làm, mà phải nhìn toàn bộ bức tranh, tìm được mối nối từ tầm nhìn xuống hành động, từ chiến lược đến từng gói công việc cụ thể.
2. BDAT – BỐN TẦNG NHÌN LẠI TỔ CHỨC
ADM mở ra khung BDAT, nơi tôi học cách nhìn tổ chức từ nhiều lớp:
- Business (Nghiệp vụ): Chúng ta đang tạo ra giá trị gì và năng lực cốt lõi nào thực sự tồn tại?
- Data (Dữ liệu): Thông tin nào đang nuôi sống từng quy trình và chúng ta quản trị nó ra sao?
- Application (Ứng dụng): Các công cụ có kết nối để hỗ trợ value stream (luồng giá trị) hay chỉ là những mảnh rời rạc?
- Technology (Công nghệ): Nền tảng hạ tầng có đủ sức nâng cả nhà hay chỉ là móng tạm bợ?
Cấu trúc này buộc tôi phải nhìn thẳng, đâu là điểm mạnh thật sự, đâu là chỗ mong manh có thể gãy khi công ty lớn lên.
3. BUSINESS ARCHITECTURE – ĐIỂM CHẠM GẦN NHẤT
Trong bốn tầng, Business Architecture là phần chạm đến tôi rõ ràng nhất.
- Value Stream (Luồng Giá trị) giúp tôi vẽ lại hành trình giá trị mà khách hàng thực sự nhận được. Khi nhìn vào đó, tôi nhận ra có những bước đang tiêu tốn nguồn lực nhưng không đóng góp gì cho trải nghiệm.
- Business Capability (Năng lực Nghiệp vụ) chỉ ra rằng một ý tưởng hay không đủ, mà cần năng lực thật sự để biến nó thành hành động. Một capability yếu, dù ở con người, quy trình hay thông tin, đều có thể làm tắc cả dòng chảy giá trị.
- Business Scenario (Kịch bản Nghiệp vụ) cho tôi công cụ giả định: “Nếu thị trường thay đổi gấp đôi trong một tháng, liệu công ty có chịu nổi không?” Những kịch bản này giúp tôi phân biệt đâu là năng lực bền, đâu chỉ là sự may mắn tình thế.
- Information Mapping (Ánh xạ Thông tin) buộc tôi nhìn ra mỗi capability đều cần dữ liệu cụ thể để vận hành. Không có dữ liệu đúng, năng lực chỉ tồn tại trên giấy.
Lần đầu tiên, tôi thấy rõ tổ chức không phải là tập hợp việc cần làm, mà là một hệ thống năng lực, được dẫn dắt bởi giá trị và được duy trì bằng dữ liệu.
4. DATA, APPLICATION, TECHNOLOGY – NHỮNG TẦNG CHÌM QUYẾT ĐỊNH SỨC BỀN
EA cũng cho tôi cái nhìn khác về những “tầng chìm” mà trước đây tôi ít quan tâm.
- Data không chỉ là những báo cáo tài chính hay bảng Excel rải rác, mà là “dòng máu” cần có định nghĩa, trách nhiệm và quy chuẩn. Nếu không, dữ liệu dễ bị hiểu sai, và mọi quyết định kinh doanh có thể trượt hướng.
- Application không chỉ để “làm cho xong việc”, mà phải kết nối liền mạch, trở thành hệ thần kinh truyền tín hiệu cho toàn bộ value stream. Tôi từng để công ty rơi vào cảnh “ứng dụng chồng ứng dụng”, cuối cùng nhân viên vẫn copy-paste thủ công. EA giúp tôi nhận ra ít ứng dụng nhưng tích hợp tốt còn mạnh hơn nhiều ứng dụng rời rạc.
- Technology giống như phần móng. Người dùng không thấy, nhưng nếu chọn sai cơ sở dữ liệu, sai nền tảng, công ty có thể bị khóa chặt vào một giải pháp đắt đỏ, khó mở rộng. Tôi học được rằng công nghệ không chỉ là quyết định kỹ thuật, mà còn là quyết định chiến lược.
5. OPPORTUNITIES & SOLUTIONS – TỪ TẦM NHÌN ĐẾN HÀNH ĐỘNG
Một bản kiến trúc không chỉ để định hình tương lai xa, mà còn để chỉ dẫn những bước hành động gần. Trước đây tôi thường bị cuốn vào những giấc mơ lớn, nhưng EA giúp tôi học cách thu nhỏ lại thành từng gói công việc rõ ràng, đo lường được, và đủ khả thi để đội ngũ triển khai. Quan trọng hơn, các gói công việc phải bám sát năng lực cần nâng cấp, chứ không chạy theo công nghệ “hot”.
Nhờ đó, tôi hiểu rằng phát triển doanh nghiệp không phải là làm tất cả, mà là chọn đúng thứ cần làm trước. Từ chỗ mải mê vẽ roadmap dài hạn, tôi học cách đặt những bước đi cụ thể, khả thi và gắn chặt với giá trị kinh doanh. Chính sự cụ thể ấy mới biến tầm nhìn thành thực tế.
Nhìn lại, tôi thấy EA không chỉ là một môn học về kiến trúc, mà là một phương pháp rèn luyện tư duy: ADM cho tôi vòng lặp kỷ luật, BDAT cho tôi khung nhìn hệ thống và tấm gương soi lại cách doanh nghiệp tạo ra giá trị.
Từ một người quen quyết nhanh, tôi học cách chấp nhận “chậm lại để đi xa”. EA cho tôi ngôn ngữ và công cụ để biến trực giác thành cấu trúc, biến ý tưởng thành kiến trúc, và biến kế hoạch thành hành động khả thi. Dù chưa thể nắm trọn, chưa thể áp dụng hết. Nhưng với những gì đã học, tôi có trong tay một bản thiết kế, một phương pháp, và một niềm tin rằng tổ chức, cũng như Founder, có thể trưởng thành theo cách bền vững hơn.
Chào chặng 6, tôi đi tiếp đây…
Nguyễn Tuyết Hồng – Hạt giống CNTT Mùa 9
Đơn vị công tác: Brandlove
Vị trí: Founder
#CIOCoaching
#Hạt_Giống_Lãnh_Đạo_CNTT
#CIOVietnam
