Khi xây một ngôi nhà, chúng ta không bắt đầu bằng việc chọn màu sơn hay mua đồ nội thất. Chúng ta bắt đầu bằng bản thiết kế. Không có bản thiết kế, căn nhà có thể dựng lên nhanh, nhưng khó có thể đứng vững lâu dài.
Doanh nghiệp cũng vậy. Enterprise Architecture (EA) chính là bản thiết kế giúp tổ chức không chỉ tồn tại hôm nay, mà còn có nền tảng để phát triển bền vững ngày mai.
Qua môn học EA, mình mới thật sự hiểu rằng đây không phải là một bản vẽ để ngắm nhìn, mà là một phương pháp có cấu trúc, đủ chặt chẽ để dẫn dắt sự thay đổi. TOGAF đưa cho chúng ta một khung chuẩn, và trung tâm của nó là ADM (Architecture Development Method). ADM vận hành như một vòng tròn lặp lại: bắt đầu từ việc xác định tầm nhìn, rồi đi qua các bước phân tích Business, Data, Application, Technology, tìm ra những khoảng gap (khoảng trống), đề xuất giải pháp, lập kế hoạch chuyển đổi, và cuối cùng quay trở lại để cập nhật. Chính sự lặp lại này khiến tổ chức luôn giữ được nhịp thích ứng với những thay đổi không ngừng.
BỨC TRANH SỐNG ĐỘNG CỦA CÁC TẦNG KIẾN TRÚC
Đi sâu vào từng lớp, mình nhận ra bức tranh EA thật sự sống động:
- Business Architecture (Kiến trúc Nghiệp vụ):
- Nó đòi hỏi phải nhìn năng lực (Capability) dưới đủ bốn lăng kính: con người, quy trình, nguồn lực và thông tin.
- Value Stream (Luồng Giá trị) cho mình cái nhìn về dòng chảy giá trị, nhưng dòng chảy ấy không thể tự vận hành nếu thiếu Capability.
- Business Scenario được sử dụng như một thử nghiệm thực tế: đặt capability vào bối cảnh, gắn với mục tiêu rõ ràng.
- Information Mapping giúp rã Capability thành thông tin cần thiết, đảm bảo rằng từng bước trong dòng giá trị đều có dữ liệu để vận hành.
- Data Architecture (Kiến trúc Dữ liệu):
- Dữ liệu được nhìn nhận ở nhiều tầng lớp: Conceptual (khái niệm lớn), Logical (chuẩn hóa mối quan hệ), và Physical (gắn với hệ thống thực tế).
- Khái niệm Metadata Management nhắc nhở rằng dữ liệu không chỉ cần được lưu trữ, mà còn phải có định nghĩa rõ ràng, có người chịu trách nhiệm, đảm bảo không bị hiểu sai hoặc sử dụng sai mục đích. Nhận thức này giúp mình nhìn dữ liệu là một nguồn lực cần được quản trị nhất quán và có kỷ luật.
- Application & Technology Architecture (Kiến trúc Ứng dụng & Công nghệ):
- Application Architecture giúp mình hiểu ứng dụng phải đứng đúng vị trí trong kiến trúc tổng thể, cần kết nối và chia sẻ dữ liệu để hỗ trợ Value Stream. Tái cấu trúc ứng dụng là tái cấu trúc cả cách vận hành để phục vụ mục tiêu kinh doanh.
- Technology Architecture là vai trò của hạ tầng (database, cloud, v.v.). Đây là nền móng; nếu lựa chọn sai, toàn bộ kiến trúc bên trên sẽ rung lắc. EA yêu cầu phân biệt rạch ròi giữa Application (ngôi nhà) và Technology (nền móng).
CHUYỂN HÓA TỪ PHÂN TÍCH THÀNH HÀNH ĐỘNG
Điểm thách thức lớn nhất là khi nhóm mình thực hiện Phase E (Opportunities & Solutions) và Phase F (Migration Planning), nơi EA không còn dừng ở phân tích mà chuyển thành hành động cụ thể. Mình nhận ra sự liền mạch là nguyên tắc sống còn: từ Gap Analysis phải dẫn đến Work Package, rồi từ đó mới ghép thành Roadmap. Roadmap ấy không bao giờ là một con đường thẳng; nó giống như hành trình qua nhiều trạm dừng, từng bước tiến gần hơn đến Target Architecture.
GÓC NHÌN ĐỌNG LẠI
EA khiến mình thôi hỏi “chúng ta cần hệ thống nào?”, mà bắt đầu hỏi “chúng ta thật sự muốn đạt mục tiêu gì, và hệ thống có phục vụ mục tiêu ấy không?”.
Nếu DITS cho mình chiếc la bàn để định hướng, BRM cho mình tấm gương soi lại các mối quan hệ, thì EA cho mình bản quy hoạch, nơi mình nhìn thấy tổ chức như một thành phố đang lớn lên, có tầm nhìn, có hạ tầng, có dòng giá trị, và có lộ trình để đi xa hơn.
Với mình, điều đọng lại nhất sau EA là: thay đổi chỉ thật sự bền vững khi có quy hoạch. Và sự trưởng thành không đến từ việc làm đúng ngay lần đầu, mà từ việc kiên nhẫn điều chỉnh, chấp nhận quay lại, và dần ghép từng mảnh rời rạc thành một bức tranh sáng rõ.
Tác giả: Phan Nguyên Bảo – SS09
Đơn vị công tác: Công ty Cổ phần Nền tảng Phát sóng Trực tuyến OnAir
Vị trí: Production Team Lead
[VỀ CHÚNG TÔI]
– CIO Coaching là một chương trình phi lợi nhuận, huấn luyện các nhà quản lý và lãnh đạo số muốn trở thành CIO (Chief Information Officer – Giám đốc Công nghệ thông tin), CTO (Chief Technology Officer – Giám đốc Công nghệ).
– Đăng ký tuyển sinh ngay: https://ciocoaching.org/tuyen-sinh/
#CIOCoaching
#CIOVietnam
#Hạt_Giống_Lãnh_Đạo_CNTT
